Afghanistan

Mahbouba Seraj: ”Nu de Taliban de macht heeft gegrepen, is er veel dat moet worden gedaan. Het belangrijkste is gewoon overleven, als vrouw, als organisatie, als voorvechter voor vrouwenrechten  en als directeur van een vrouwenorganisatie in Afghanistan. We moeten de jonge generatie van Afghaanse vrouwen en meisjes beschermen en opleiden.  Wie niet heeft geleefd in een land dat systematisch vrouwen en meisjes onderdrukt, kan dit moeilijk begrijpen. Vrouwen onderdrukken betekent niet per se ze te doden, maar hun rechten en hun bestaan te negeren:  door hen onderwijs, gezondheidszorg, vrijheid om te gaan en staan waar ze willen zonder begeleiding te ontzeggen en hen geen kansen te bieden om te reizen of te werken.  Ik moet hier zijn om ervoor te zorgen dat onze stem gehoord wordt en we niet levend begraven worden.”

Afghanistan: een korte geschiedenis

Afghanistan is een bergachtig land gelegen tussen Iran en Pakistan. Bijna iedereen is er moslim, meestal soenniet, een minderheid (15%) is sjiiet. In Afghanistan wonen verschillende volkeren. De grootste groep zijn de Pathanen of Pashtun die voor de helft in Afghanistan wonen, voor de helft in Pakistan. De tweede grootste groep zijn de Oezbeken van wie de taal verwant is met het Iraans. Er bestaat ook een onafhankelijke republiek Oezbekistan die vroeger deel uitmaakte van de Sovjetunie. Daarnaast zijn er nog een vijftal bevolkingsgroepen die soms uitsluitend in Afghanistan wonen zoals de Hazara of deels in vroegere Sovjetrepublieken wonen zoals Turkmenistan of Kirgizië. De omgangstaal tussen die volkeren is het Farsi of Dari dat nauw verwant is met het Iraans. De stamgebieden zijn meestal moeilijk toegankelijke bergen of woestijnen. In de grote steden en vooral in Kaboel wonen verschillende bevolkingsgroepen samen.
In de loop der eeuwen kende Afghanistan verschillende heersers, maar in de loop van de 19^e eeuw werd het een bufferstaat tussen de Russische gebieden van Azië en de Britse gebieden van Indië. De Britse pogingen om Afghanistan te onderwerpen mislukten.

Na de Brits-Afghaanse oorlog van 1919 werd Afghanistan onafhankelijk en konden de Afghaanse koningen hun land moderniseren. Er kwam een grondwet, de sluier werd afgeschaft. Er werd werk gemaakt van een binnenlandse en buitenlandse beleid. Afghanistan kwam dichter bij de Sovjet-Unie te staan en in 1921 ondertekenden zij een vriendschapsverdrag.

Naast de vetes tussen bevolkingsgroepen was/is er een fundamentele kloof tussen de enkele moderne steden en de zeer conservatieve en moslim-fundamentalistische stamgebieden, rurale regio’s . In de jaren vijftig van de 20^e eeuw kwamen daar de tegenstellingen bij van de koude oorlog met pro-Russische en pro-westerse studenten en militairen.

Afghanistan bleef neutraal tijdens de tweede wereldoorlog en de koude oorlog. In 1964 kreeg het land een nieuwe grondwet en voerde het vrije verkiezingen, een parlement, burgerrechten, vrouwenrechten en algemeen kiesrecht in.

De beginjaren '70 waren moeilijke jaren door een hongersnood en de Pashtun-stammen die om autonomie bleven vragen. in 1973 pleegt de gewezen premier Mohammed Daoed Khan een staatsgreep met de steun van de communisten en een deel van het leger. De koning wordt afgezet, Afghanistan wordt een republiek. Maar dan keert Daoed Khan zich tegen de communisten. Dit leidt in 1978 tot een staatsgreep van communistische militairen.

De islamitische revolutie in Iran in 1979 sloeg ook over naar Afghanistan. De opstandelingen die zich moedjahedien noemden bestonden uit de meest verscheiden groepen: studenten, gematigde en fanatieke moslims, stammen die zich onderdrukt voelen, maar ze waren verenigd in de strijd tegen de communisten en ze werden gesteund door Iran, Pakistan, Europa en de VS. Op het hoogtepunt van de strijd hadden de Sovjets 120.000 man in Afghanistan, maar de strijd in de bergen en woestijnen was uitzichtloos. In 1989 trokken de Sovjets zich terug. Nu keren de strijdende partijen zich tegen elkaar. De “krijgsheren” heersten in hun vaak ontoegankelijke gebieden en van daaruit bevochten ze elkaar.

Een fundamentalistische Islamitische groep, de Taliban, kwam op in 1994 en begon het land te veroveren, uiteindelijk namen zij in 1996 Kaboel in. De Taliban stichtten het Islamitisch Emiraat Afghanistan, legden een strenge interpretatie van de Islamitische wet op en gaven Al Qaeda een veilige plaats om terroristen te rekruteren en op te leiden. Aanvankelijk krijgen ze de steun van Pakistan, Saoedi-Arabië en de Verenigde Staten. De taliban stelden een heel streng moslimregime in: vrouwen mochten niet meer alleen op straat, meisjes kregen geen onderwijs meer, muziek werd verboden, bioscopen gingen dicht, oude boeddhistische kunstwerken worden vernietigd. Afghanistan werd afgesloten van de buitenwereld. Alleen in het noorden was er nog verzet.

Al Qaeda wordt beschuldigd van De aanslag op het World Trade Center op 11 september 2001 in New York. Dit verandert de houding van de VS. Ze beschuldigen Al Qaida onder de leiding van Osama bin Laden die vroeger in Afghanistan tegen de Russen had gevochten van de aanslagen. De VS eisen zijn uitlevering, maar de taliban weigeren.  Minder dan een maand na de terreuraanslag ondernam de VS, met de hulp van het Verenigd Koninkrijk, Canada en andere landen, een militaire actie, waarbij kampen van de Taliban en aan Al Qaida gerelateerde groeperingen werden gebombardeerd, en tegelijkertijd sloten zij bondgenootschappen met anti-Taliban krachten om het regime omver te werpen.

In 2002 wordt Karzai president en voorzitter van de overgangsregering. In 2004 werden de eerste democratische verkiezingen sinds de val van de Taliban gehouden.  Karzai werd de nieuwe president; het land kreeg een nieuwe grondwet, maar zijn regering werd geplaagd door corruptie.

Voorts bleef de situatie complex aangezien tussen januari 2005 en augustus 2006 64 zelfmoordaanslagen werden georganiseerd door de Taliban en in de daaropvolgende jaren nog andere aanslagen werden gepleegd.

Ondertussen was de Amerikaanse aanwezigheid in het land omstreden. WikiLeaks bracht in 2010 verschillende krantenberichten uit waarin dodelijke militaire acties van het Amerikaanse leger werden beschreven en waarin vaak burgers het slachtoffer waren van deze acties.

In 2011 vonden de Amerikaanse strijdkrachten in Pakistan de leider van Al Qaida, Osama bin Laden, en zij doodden hem.

In 2014 werd Ashraf Ghani de president van Afghanistan en hij ondertekende het Bilateraal Veiligheidsakkoord waarin werd besloten dat de VS en de NAVO hun gevechtsmissie in Afghanistan formeel zouden beëindigen op december 2014, maar ze zouden een verminderde troepenmacht behouden om de Afghaanse troepen te ondersteunen en te trainen.

De definitieve terugtrekking uit het land werd besloten met een akkoord met de Taliban in 2019.

Taliban en secretaris Pompeo nemen deel aan een ondertekeningsceremonie in Doha op 29 februari 2020 over de terugtrekking van het Amerikaanse leger.

In mei 2021, na het vertrek van het Amerikaanse leger, is de Afghaanse regering ineengestort en hebben de Taliban met ongeziene snelheid de macht over het land opnieuw naar zich toe getrokken. Het land is sedert eind augustus 2022 helemaal in handen van de Taliban. Een jaar later wordt het land geconfronteerd met een humanitaire crisis, ernstige voedselonzekerheid en een tekort aan liquide middelen.

Deze situatie heeft vooral gevolgen voor het leven van vrouwen en meisjes.

De situatie van de Afghaanse vrouwen was al moeilijk voordat de Taliban aan de macht kwamen, maar sinds de machtsovername is de situatie op het gebied van gendergelijkheid verslechterd; in 2021 stond Afghanistan zelfs op de laatste plaats van de Global Women Peace and Security Index.

Er zijn discriminerende gendernormen ingevoerd en vrouwen verliezen snel fundamentele mensenrechten.

De Taliban hebben besloten dat vrouwen thuis moeten blijven tot er "goede systemen" worden ingevoerd en vrouwelijke advocaten, rechters en aanklagers zijn effectief uit hun functie ontheven. Volgens de onderzoeken van Reporters zonder Grenzen werken er na augustus 2021 nog minder dan 100 van de 700 vrouwelijke journalisten bij particuliere radio- en TV-stations in Kaboel. Bovendien bleven in 27 van de 34 provincies middelbare scholen gesloten voor meisjes.

In mei 2022 hadden de Taliban aangekondigd dat alle vrouwen hun gezicht in het openbaar moeten bedekken en dat zij hun huis alleen mogen verlaten in geval van noodzaak.

De toegang tot de gezondheidszorg wordt moeilijker, obstakels zijn de onveiligheid, mobiliteitsbeperkingen, lange afstanden om de gezondheidszorg te bereiken, gebrek aan veilig vervoer voor vrouwen en gebrek aan opgeleid vrouwelijk personeel.

Al deze beperkingen vormen belangrijke belemmeringen voor vrouwen om hun rechten te verwezenlijken. Vrouwen kunnen niet langer deelnemen aan het politieke leven van het land, terwijl vóór de Taliban 28% van de parlementsleden vrouw was.

Mahbouba Seraj

Mahbouba Seraj is geboren in 1948 in Kabul, groeide er op, liep er school en studeerde af aan de universiteit van Kabul. Mahbouba die zelf koninklijk bloed heeft huwde met een lid uit de koninklijke familie. Toen de Sovjetunie Afghanistan binnenviel in 1978, werd zowat de hele familie vermoord. Zij werd samen met haar man, zoon en schoonmoeder gevangen genomen. Terug vrij,  vluchtte ze naar Duitsland. Ze bleef er vier maanden en trok dan verder in ballingschap naar de Verenigde staten. 

Tijdens haar verblijf in de VS bleef ze de situatie in Afghanistan op de voet volgen. Twee beelden blijven uit deze periode voor altijd op haar netvlies gebrand.

• De beelden van een vrouw die door de Taliban in een stadion in Kabul van op de rug wordt neergeschoten
• De vernietiging van de Boeddhabeelden in het voorjaar van 2001 in Bamyan.

In 2003, na 25 - 26 jaar ballingschap, keerde ze terug naar Afghanistan om te strijden voor vrouwenrechten. “Toen ik terugkwam had ik mij voorgenomen om de stem te zijn van de stemlozen, meisjes en vrouwen;”

Zij is de oprichtster van het radioprogramma "our beloved Afghanistan by Mahbouba Seraj" en van de Organisatie voor Onderzoek in Vrede en Solidariteit.

 Ze heeft ook gepleit voor vrouwen om deel uit te maken van het politieke discours, door middel van een Nationaal Actieplan, aangemoedigd door de VN, maar ze heeft ook geprobeerd om corruptie te bestrijden op alle niveaus.

Zij is nu uitvoerend directrice van het Afghan Women's Skills Development Centre: een organisatie met als doel het lijden van Afghaanse vrouwen en kinderen te verminderen.

Afghan Women Skill Development Centre (AWSDC) is een non-profit, niet-gouvernementele en niet-politieke organisatie, opgericht in 1999 door een groep Afghaanse vrouwen met het doel het lijden van Afghaanse vrouwen en kinderen te verminderen door middel van bevordering van vrede en de initiatie van rehabilitatie-en ontwikkelingsprojecten.

De organisatie wil Afghaanse vrouwen mondiger maken en hun capaciteiten vergroten door middel van onderwijs en opleiding, zodat zij kunnen bijdragen aan het proces van duurzame ontwikkeling en vrede.

AWSDC heeft zich tot doel gesteld om:

de zelfredzaamheid van vrouwen te vergroten door hen vaardigheden aan te leren in de partnergemeenschappen om een eigen bedrijf op te zetten, zodat ze hun gewenste rol in hun familie en de samenleving kunnen spelen.

Geweld tegen vrouwen aan te pakken door onderdak te bieden aan slachtoffers van geweld.

Op te komen voor de rechten van vrouwen op lokaal, nationaal en internationaal niveau door middel van workshops, seminars met actieve betrokkenheid van alle potentiële netwerkpartners, waaronder ministeries (rechters, rechterlijke macht, rechtshandhavers), NGO’s et…

vrede en harmonie tussen de partnergemeenschappen op te bouwen door middel van seminars, trainingen en workshops.

meisjes en vrouwen op te leiden via gemeenschapsscholen om de alfabetiseringsgraad in het doelgebied te verhogen (met actieve betrokkenheid van de gemeenschappen).

Te werken als netwerkorganisatie met organisaties die soortgelijke doelstellingen hebben als die van de organisatie (AWSDC), in het bijzonder diegenen die zich bezighouden met de mensenrechten van vrouwen.

WASDC concretiseert  haar doelen met volgende activiteiten: een paar voorbeelden:

Alfabetiserings- en inkomensgenererend project door middel van naaien en quilt maken is gestart in een dorp, Miana Guzar, district Jabal Siraj in de provincie Parwan met financiële steun van Norwegian Church Aid (NCA). Om het bovengenoemde project duurzaam te maken, is een microkredietregeling ingevoerd.

AWSDC heeft een vredesopbouwprogramma gelanceerd in het district Jabal Siraj met financiële steun van Trocaire. In het district Jabal Siraj heeft AWSDC zeven shura's gevormd, waarvan er één is opgericht op districtsniveau met vertegenwoordiging uit alle zes zones van het district en zes zijn opgericht in elke zone. Zij werken aan de ontwikkeling van vrede in hun respectieve gebieden.

In het district Ghazni is ook een negen maanden durend project voor beroepsopleiding en alfabetisering voltooid, waarvan honderdveertig vrouwen hebben geprofiteerd. Er is ook een reeks workshops gehouden over bewustmaking van op sekse gebaseerd geweld, waaraan vrouwen en vrouwen uit het hele district hebben deelgenomen.

Als onderdeel van haar strategieën om de rechten van vrouwen aan te pakken, beheert AWSDC sinds april 2003 de opvanghuizen voor vrouwen (het eerste opvanghuis in Afghanistan) voor vrouwen en kinderen die het slachtoffer zijn van geweld.

In 2021 komt de Taliban terug aan de macht

Toen de Taliban in augustus 2021 weer aan de macht kwamen, besloot Seraj in Afghanistan te blijven en vrouwen en kinderen te helpen. Ze zei: "Ik ben geboren en getogen in dit land, en ik blijf in dit land. En ik wil niet dat iemand me deze keer dwingt om dit land te verlaten". Sinds de machtsovername door de Taliban wordt de situatie van de vrouwen steeds moeilijker; in haar verklaring tijdens de bijeenkomst van de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties over Afghanistan verklaarde zij zelfs dat "vrouwen letterlijk uit het openbare leven worden gewist".

"De eerste nachten en dagen waren vooral verschrikkelijk. Afghanistan veranderde in een chaos - mensen renden overal heen, kantoren sloten. Het gebeurde allemaal voor mijn ogen.

In 24 uur brokkelde een democratie af waar we 20 jaar voor gewerkt hadden. De eerste gedachte die ik had was: wat gaat er gebeuren met de vrouwen van Afghanistan? Wat gingen we doen? 15 augustus was de dag waarop de vrouwen van Afghanistan onmenselijk begonnen te worden, de dag waarop we wisten dat er nergens meer plaats was voor vrouwenrechten.

Ik ben één keer in mijn leven gedwongen geweest om mijn land te verlaten, in 1978. Ik was jong, ik had veel energie en ik wilde in Afghanistan blijven; maar door de krachten die aan de macht kwamen moest ik vertrekken. Deze keer was het anders - nu ben ik een Afghaans Amerikaans staatsburger. Ik voelde dat het niet de tijd was om Afghanistan te verlaten, om mijn zusters te verlaten, om iedereen te verlaten van wie ik hield en om wie ik gaf. Ik wist dat ze niets anders hadden. Ik dacht dat mijn aanwezigheid hen kracht zou geven - daarom besloot ik te blijven; ik besloot om niet opnieuw een vluchteling te worden.

Ook dit zal voorbijgaan

In mijn leven heb ik ook altijd een getuige willen zijn - veel van de geschiedenis van Afghanistan gebeurde voor mijn ogen. Ik ben 74 jaar oud; ik heb schoonheid en rampen gezien, successen en verwoesting, en alles daartussenin. Ik wilde blijven en iedereen eraan herinneren dat, zoals alles in de geschiedenis, ook dit voorbij zal gaan.

Het leven van Afghaanse vrouwen is 180 graden veranderd. Toen de democratie waarvoor wij zo hard hadden gewerkt verdween, verdween tegelijkertijd ook het werk dat wij als Afghaanse vrouwen voor ons land deden. De vrouwen van Afghanistan zijn deel van het bestaan – maken deel uit van de samenleving, van het werken, maken deel uit van elk aspect van het leven als artsen, rechters, verpleegsters, ingenieurs, vrouwen die kantoren leiden – En plots betekenen wij niks meer. Alles wat ze hadden, zelfs het meest elementaire recht om naar de middelbare school te gaan, werd hun ontnomen. Dat is voor mij een aanwijzing dat zij niet willen dat wij bestaan. Onze broeders helpen ons niet; wij worden alleen gelaten en wat er gebeurt is dat wij aan het uitsterven zijn.

Vrouwen en kinderen zijn het zwaarst getroffen door de huidige humanitaire crisis in Afghanistan.

We bestaan, en we zijn hier

Afghaanse vrouwen behoren tot de meest vindingrijke en sterke vrouwen ter wereld: hun veerkracht is onbreekbaar. Maar er is veel werk verzet, en elke keer moeten we weer van nul beginnen - en dat is wat ons absoluut de das omdoet. Maar we moeten doen wat we moeten doen, en we gaan het doen.

Alleen omdat zij niet willen dat wij bestaan, betekent dat niet dat wij zullen stoppen, want wij bestaan wel, en wij zijn hier. We gaan alles doen wat in onze macht ligt. En de wereld staat ons bij - de wereld heeft ons niet opgegeven. We krijgen hulp: UN Women steunt mij bijvoorbeeld om een centrum in Kabul te runnen. De Afghaanse vrouwendiaspora helpt; onze vrouwelijke vrienden over de hele wereld helpen.

Elke vrouw in Afghanistan doet iets uitzonderlijks - gewoon door in leven te blijven, haar gezin te voeden en de hoop te houden dat het op een dag misschien goed komt met hen. Ik ben onder de indruk van elke Afghaanse vrouw: degenen die in het land zijn en degenen die buiten het land zijn met een gebroken hart, die ook dag en nacht huilen terwijl hun werk, alles wat ze hebben opgebouwd en alles waarvoor we hebben gevochten, dag na dag wordt ontmanteld.

De wereld moet naar ons kijken als de vrouwen van Afghanistan, niet als tweederangs burgers. Wij zijn de vrouwen van een land dat veel onrecht is aangedaan. De wereld kent ons. De afgelopen 20 jaar hebben we aan de wereld bewezen wie we zijn. Help ons opnieuw op te staan. Degenen onder ons die opstaan in Afghanistan, help ons opstaan in Afghanistan. Degenen onder ons die niet meer in Afghanistan kunnen leven, help ons eruit te komen, zodat we buiten ons land kunnen opstaan. De wereld moet niet denken dat ze ons kruimels geven - ga achter ons staan, naast ons, en kijk wat we kunnen doen.

Seraj vroeg om een krachtige internationale aanwezigheid in haar land via de Bijstandsmissie van de Verenigde Naties in Afghanistan, die moet nagaan of de Taliban zich aan de bilaterale en internationale afspraken houden. Zij voegde eraan toe dat de internationale gemeenschap moet stoppen met het sturen van delegaties van alleen mannen om de Taliban te ontmoeten, aangezien dit betekent dat de rechten en standpunten van vrouwen niet worden gewaardeerd.

Geef ons het respect dat we verdienen.

Wij zijn de hoop, wij zijn de kracht die Afghanistan bij elkaar houdt. De wereld zou ons het respect moeten geven dat we echt verdienen. Wij reiken onze handen uit en vragen u ons te helpen.

Er waren tijden dat de wereld in donkere en slechte oorden terechtkwam, dat we dachten dat de zon nooit meer zou opkomen. Maar niets duurt eeuwig, dat geloof ik met heel mijn hart. Ik ben hoopvol. Ik moet wel. Ik heb veel hoop op een beter Afghanistan, een Afghanistan dat toebehoort aan zijn volk, aan ons allemaal.

Er is één punt dat ik heel duidelijk wil maken: wat er gebeurt met de vrouwen van Afghanistan kan overal gebeuren. Dat vrouwen hun rechten worden ontnomen, gebeurt overal en als we niet oppassen, zal het met alle vrouwen van de wereld gebeuren.

Ik zal hier op een dag niet meer zijn, maar mijn hoop voor de wereld is dat jonge dappere vrouwen over de hele wereld mijn verhaal zullen vertellen en dat zij generaties en generaties vrouwen zullen opvoeden die, net als ik, hun stem zullen laten horen, nog eeuwen lang."

Uit een interview na de machtsovername door de Taliban in 2021

Wat heeft u als voorvechtster van vrouwenrechten gedaan voor vrouwen na de val van de Afghaanse regering?

Het enige wat ik tot nu toe heb kunnen doen is emotionele steun bieden aan de 36 vrouwen die in mijn opvanghuis onderdak vinden, zodat ze weten dat ik nog steeds bij hen ben.

Was president Ashraf Ghani volgens jou de hoofdschuldige van wat er is gebeurd?!

Ja, zeker, als de eerste persoon van de regering, gaat de verantwoordelijkheid naar hem.

Wie heeft volgens u een rol gespeeld bij de val van de regering?!

Ten eerste, president Ashraf Ghani en zijn naaste medewerkers. Ten tweede, de internationale partners en instellingen van Afghanistan, vooral de Verenigde Staten. Zij hebben Afghanistan op onverantwoorde wijze verlaten en geen moment aan de toekomst van het volk gedacht;

Wat vindt u van de verplichte hijab (hoofddoek)?

Dit is helemaal niet aanvaardbaar. Niet in termen van de maatschappij en de eisen van de tijd, en ook niet in termen van religieuze regels. Dus om vele redenen is dit gewoon een grote fout die de regering op het terrein heeft gemaakt en het is niet aanvaardbaar.

Een interview met Mahbouba nadat de Taliban ’s nachts bij haar langs was gekomen om te weten wat zij precies doet:

https://www.theweek.in/videos/video-featured.playlist.video.6275245898001.html