Karinna Moskalenko

Op de barricaden voor het recht op vrije meningsuiting en ter verdediging van de mensenrechten

Karinna1

Karinna Moskalenko is geboren in 1954 in Bakoe tijdens het regime van de USSR en is in 1976 afgestudeerd in de rechten aan de Staatsuniversiteit van Leningrad (Sint-Petersburg). Het jaar na haar afstuderen begon zij als stagiaire bij de balie van Moskou, waar zij in het systeem van de Sovjetrechtbanken in Moskou en vele andere steden van de USSR werkzaam was. Tijdens deze stage en het allereerste jaar van haar eigen juridische praktijk werd zij zich zeer bewust van het feit dat het rechtssysteem in de Sovjet-Unie onrechtvaardig was en geen rechten toekende aan beklaagden die zich reeds in voorlopige hechtenis bevonden. De situatie van deze mensen was niet humaan, niet aanvaardbaar. Bovendien merkte zij op dat de situatie van mensen die reeds een proces achter de rug hadden, nog slechter was. In een interview bevestigde zij: "De situatie met de gevangenen was absoluut ondraaglijk". Bovendien merkte zij op dat ondanks het ontbreken van bewijs voor de schuld van een beklaagde, de rechtbank bijna altijd een beschuldigend vonnis/veroordeling uitsprak.

Moskalenko besefte dat ze in al haar enthousiasme misschien naïef was geweest. Het was haar ook onmiddellijk duidelijk dat zij geen actrice was en zou worden, en dat zij niet geneigd was om aan deze poppenkast mee te doen. Daar liet ze het niet bij. Er was duidelijk werk aan de winkel in het rechtssysteem van haar land. Zij besloot zich ook in te zetten voor de verdediging van de rechten van de aangeklaagden en de meest kwetsbaren. Daarom specialiseerde zij zich in mensenrechten aan de universiteit van Birmingham. Ze moest een manier vinden om vonnissen aan te vechten tot aan het Hooggerechtshof van Rusland. Zij moest een manier vinden om in beroep te gaan tegen uitspraken van het Hooggerechtshof in de Sovjet-Unie.

Moskalenko vond deze oplossing, deze opening, toen Rusland in 1996 lid werd van de Raad van Europa. (Maar haar eerste succesvolle klachten werden nog eerder ingediend - bij het Mensenrechtencomité van de VN - Rusland erkende de rechtspraak van dit comité sinds 1992. En gelukkig blijft dit mechanisme tot op heden beschikbaar voor de Russische bevolking).

De Raad van Europa is een intergouvernementele organisatie die de democratie en de mensenrechten bevordert door middel van een reeks internationale verdragen en conventies. Meer bepaald wil de Raad van Europa de bescherming van de mensenrechten verzekeren, de culturele diversiteit bevorderen en discriminatie in zijn lidstaten bestrijden. Er

Binnen deze organisatie werd het Europees Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens (EVRM) opgesteld.

Wat doet de Raad van Europa op het gebied van de mensenrechten?

In het Europees Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens (EVRM) zijn de fundamentele rechten van de mens vastgelegd die in de lidstaten moeten gelden. Dit verdrag is door de lidstaten geratificeerd. De naleving ervan wordt onderzocht door het Europees Hof voor de Rechten van de Mens in Straatsburg.
Het Europees Verdrag ter voorkoming van foltering en onmenselijke of vernederende behandeling of bestraffing wordt onder meer gebruikt wanneer een commissie gevangenissen bezoekt om na te gaan hoe gedetineerden worden behandeld.
Met het Kaderverdrag inzake de bescherming van nationale minderheden verbinden de lidstaten zich ertoe minderheden te beschermen en hen in staat te stellen hun taal, cultuur en godsdienst vrij te uiten.
De Europese Commissie tegen racisme en onverdraagzaamheid zet zich in voor de bestrijding van racisme, vreemdelingenhaat, antisemitisme en onverdraagzaamheid in de lidstaten.

Voorts houdt de Raad van Europa zich bezig met terrorismebestrijding, objectieve justitie, cultuur en onderwijs en de rechten van het kind.

Europees hof voor de rechten van de mens

Het Europees Hof voor de Rechten van de Mens, dat in 1959 is opgericht, is een internationaal gerechtelijk orgaan dat bevoegd is uitspraak te doen over klachten die door individuele verzoekers of staten zijn ingediend. De klachten moeten betrekking hebben op schendingen van de burgerrechten en de politieke rechten die zijn neergelegd in het Europees Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens. Sinds 1998 zetelt het Hof voltijds en kunnen individuen rechtstreeks klachten indienen.

Karinna2

In bijna een halve eeuw heeft het Hof meer dan 10.000 arresten gewezen. Deze zijn bindend voor de lidstaten en dwingen de regeringen om hun wetten en administratieve praktijken op vele gebieden te wijzigen. De jurisprudentie van het Hof maakt het Verdrag tot een dynamisch en krachtig instrument om nieuwe uitdagingen aan te gaan en de rechtsstaat en de democratie in Europa te versterken.

Gevestigd in Straatsburg, in het Paleis voor de Rechten van de Mens, ziet het toe op de mensenrechten van 800 miljoen Europeanen in de 47 lidstaten van de Raad van Europa die het Verdrag hebben geratificeerd.

Het Europees verdrag tot berscherming van de rechten van de mens

Het Europees Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens is een internationaal verdrag waarbij de lidstaten van de Raad van Europa de fundamentele burgerrechten en politieke rechten waarborgen, niet alleen voor hun burgers, maar voor alle personen die onder hun rechtsmacht vallen. Het Verdrag is op 4 november 1950 in Rome ondertekend en in 1953 in werking getreden.

GARANTIE EN VERBODSBEPALINGEN

Het Verdrag garandeert met name:

het recht op leven;
het recht op een eerlijk proces;
het recht op eerbiediging van privé- en gezinsleven;
de vrijheid van meningsuiting;
de vrijheid van gedachte, geweten en godsdienst; - het recht op eerbiediging van eigendom.

Het Verdrag verbiedt met name

foltering en onmenselijke of vernederende behandeling;
slavernij en dwangarbeid;
ongerechtvaardigde en onwettige detentie;
discriminatie bij het genieten van de door het Verdrag gewaarborgde rechten en vrijheden.

Centrum voor bijstand aan internationale bescherming

Karinna Moskalenko richtte in december 1994 het in Moskou gevestigde Centrum voor bijstand aan internationale bescherming op en werd er de eerste directeur van. Nu heeft het centrum zijn vierde directeur gekozen, omdat zij ertegen is de post van voorzitter voor het leven te behouden - zoals Poetin en andere leiders van totalitaire systemen doen.

Het centrum werd opgericht nadat Rusland het mechanisme van het Comité voor de rechten van de mens van de VN had geratificeerd. Dit bood de mogelijkheid internationale mechanismen te gebruiken om in beroep te gaan tegen onrechtvaardigheden. Aldus kon Moskalenko politieke tegenstanders van het regime en mensen die door het regime omwille van hun mening werden veroordeeld, helpen en bijstaan om hen te beschermen.

Zodra Rusland het Europees Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens had geratificeerd, was het ook mogelijk het Europees Hof voor de rechten van de mens te gebruiken als een ander middel om zaken aan te vechten waarin binnenlandse rechtsmiddelen faalden om de rechten van mensen in Rusland te beschermen.

Zij pleitte als eerste in het openbaar een zaak voor het Europees Hof voor de Rechten van de Mens en won die ook tegen de Russische Federatie ter verdediging van een voormalig directeur in dienst van een bank die volgens het Hof (EHRM!!) geen eerlijk proces had gekregen.

Het centrum heeft vele zaken met succes aangevochten en zo groeide de geloofwaardigheid van de organisatie, waardoor ook de vraag naar hulp toenam.

Vrouwen spelen een belangrijke rol bij de verdediging van de mensenrechten in Rusland. Zij vormen de meerderheid van de "mensenrechtengemeenschap", waar zij goed worden gerespecteerd. Dit wordt echter niet weerspiegeld elders in de Russische samenleving, waar vrouwen zichtbaar zijn op hoge posten in de rechterlijke macht en de uitvoerende macht, maar niet vaak een belangrijke rol spelen in het leiderschap of de besluitvorming.

"Vrouwen in Rusland zijn soms veel kwetsbaarder dan andere groepen van de bevolking," zei Karinna. Zij noemde het specifieke probleem van huiselijk geweld als een probleem waarbij vrouwen geen wettelijke bescherming kunnen krijgen omdat de politie niet erg geïnteresseerd is in het probleem. Bovendien denken veel mensen in de samenleving dat vrouwen al genoeg bescherming hebben, dus is er weinig publiek verzet tegen het verminderen van de bescherming en geen steun voor het uitbreiden ervan.

Karinna voelde zich gedwongen om als mensenrechtenverdediger te werken om de meest kwetsbare mensen te beschermen, maar merkte dat veel advocaten niet geïnteresseerd zijn in dit rechtsgebied. In plaats daarvan bouwen zij liever carrière binnen officiële instanties van de rechterlijke macht of de overheid. (Ook tegenwoordig is het mensenrechtenactivisme geen erg veilig beroep! Daarom zijn mensenrechtenactiviteiten in Rusland niet erg populair.

Leden van niet-gouvernementele organisaties worden er vaak van beschuldigd "buitenlandse agenten" of "vijanden van de staat" te zijn. Omdat veel mensen de aard van het mensenrechtenwerk niet begrijpen, zegt Karinna dat het frustrerend en kwetsend kan zijn om zich tegen deze beschuldigingen te moeten verdedigen. Karinna is echter van mening dat de mensen die zich inzetten voor de mensenrechten de meest vaderlandslievende mensen zijn die ze kent, omdat ze geven om de rechten van ieder lid van de samenleving.

Gelukkig heeft hun organisatie zoveel zaken gewonnen voor gewone mensen dat zij een zeer goede reputatie heeft in de samenleving (het centrum heeft meer dan 600 zaken gewonnen voor het Europees Hof voor de Rechten van de Mens, waarvan zij er zelf meer dan 100 heeft gewonnen), maar zij beschikken niet over voldoende financiële middelen voor hun activiteiten. Zij kunnen geen internationale fondsen aanvaarden en in eigen land is er geen financiering beschikbaar. Veel advocaten nemen onbetaalde zaken aan, maar niet iedereen kan zich dat veroorloven. De verdediging van de mensenrechten is een zeer moeilijke carrière.

"Ik kan niet zeggen dat er geen angst is. Natuurlijk is die er wel. Sommige van mijn vrienden zijn vermoord vanwege hun mensenrechtenactiviteiten."

Mevrouw Moskalenko zei dat de verdediging van de mensenrechten zeer belangrijk is, maar in Rusland worden de verdedigers van de mensenrechten niet financieel, juridisch, moreel of fysiek beschermd. Zij worden vaak bedreigd, vervolgd en zelfs vermoord.

Maar hoewel het werken als mensenrechtenverdediger moeilijk is, zegt Karinna dat "als je mensen op wat voor manier dan ook helpt, je dat wilt blijven doen, je voelt dat je moet, je kunt niet stoppen en mensen komen naar je toe, hoe kun je dan weigeren?"

In 2003 werd zij commissaris van de Internationale Commissie van Juristen

Moskalenko werd de advocaat van Michail Chodorkovski na zijn arrestatie in 2003. Toen hij in hechtenis werd genomen, was hij de rijkste man van Rusland en een tegenstander van Poetin. Chodorkovski werd beschuldigd van fraude, belastingontduiking en andere economische misdrijven. Hij werd schuldig bevonden en gevangen gezet; hij kreeg in 2007 ook andere aanklachten, maar zijn gevangenschap maakte van hem een symbool voor voorstanders van democratische hervormingen in Rusland.

Hij werd in 2013 vrijgelaten als onderdeel van een grotere amnestie in de aanloop naar de Olympische Winterspelen van 2014 in Rusland. Chodorkovski diende 3 klachten in bij het Europees Hof omdat zijn proces oneerlijk en politiek gemotiveerd was.

De rechtbank heeft bijna alle punten van zijn klacht toegewezen en gezegd dat de aanklachten tegen Chodorkovski een "redelijk vermoeden" doen ontstaan dat er ongepaste motieven achter zijn vervolging zitten.

Karinna3

In 2006 richtte zij het "Centre de la protection internationale (CPI)" in Straatsburg op, waarvan zij tot augustus 2022 directeur was (thans nog steeds. Nu is zij een senior jurist van het centrum)

CPI is een onafhankelijke, niet-gouvernementele, internationale mensenrechtenorganisatie zonder winstoogmerk die sinds 13 juni 2006 in Straatsburg, Frankrijk, is geregistreerd. Het centrum heeft aangesloten organisaties in Armenië en Oekraïne, alsook partnerorganisaties in vele landen van de Raad van Europa, waaronder Rusland.

De missie van de organisatie bestaat er in de bevordering van de ontwikkeling van democratische instellingen en de verbetering van justitiële en rechtsstelsels in de post-Sovjetruimte - de Russische Federatie en andere landen van het Gemenebest van Onafhankelijke Staten;

de integratie van deze landen in de Europese en mondiale stelsels van internationaal publiekrecht
het gebruik van internationale mechanismen voor de bescherming van de mensenrechten, waaronder het Europees Hof voor de rechten van de mens
de verspreiding van kennis en ervaring met betrekking tot dit gebruik.

Ons doel, en de maatstaf voor het welslagen van onze missie, is de uitvoering door de autoriteiten van deze staten van de nodige maatregelen om hun rechtsstelsels, gerechtelijke systemen, strafrechtstelsels en wetshandhavingsinstanties, alsmede hun administratieve praktijken te hervormen.

De voornaamste activiteiten van het Centrum zijn

verlenen van juridische bijstand aan slachtoffers van mensenrechtenschendingen bij het indienen van aanvragen bij internationale mensenrechteninstellingen (bv. Europees Hof voor de rechten van de mens, VN-Comité voor de rechten van de mens, enz.)
onderzoek naar juridische vraagstukken die van vitaal belang zijn voor de ontwikkeling van de rechtsstaat en de bescherming van de mensenrechten en de democratie
de bewustmaking van het grote publiek van de mechanismen en methoden/technieken ter bescherming van de mensenrechten en vrijheden
bijstand aan NGO's en verdedigers van de mensenrechten/advocaten
Mentorschap van jonge mensenrechtenadvocaten.

Het Waarnemingscentrum heeft meer dan 500 zaken voor het Europees Hof voor de Rechten van de Mens gewonnen en vele klachten bij de VN-mensenrechtencommissie ingediend. Honderden andere zaken die door het Centrum voor het Europees Hof voor de Rechten van de Mens en het VN-Comité voor de Rechten van de Mens zijn gebracht, zijn nog in behandeling. Het Centrum heeft tientallen mededelingen ingediend bij het Comité van Ministers van de Raad van Europa betreffende de niet-tenuitvoerlegging van de arresten van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens door de betrokken staten. Het Waarnemingscentrum heeft meer dan 400 praktiserende advocaten uit landen van de Raad van Europa opgeleid.

Tot op de dag van vandaag is Karinna Moskalenko dus actief in het Centre de la protection internationale. Naast de vele andere zaken die zij heeft bepleit, is zij ook de advocaat geweest van:

Garry Kasparov (wereldkampioen schaken die in 2005 een coalitie tegen de regering Poetin oprichtte, hij werd verschillende keren gearresteerd tijdens anti-Kremlin protesten)
Alexander Litvinenko (een voormalige KGB-ambtenaar in ballingschap in het Verenigd Koninkrijk die stierf na te zijn vergiftigd. In september 2021 oordeelde het Europees Hof voor de Rechten van de Mens dat Rusland verantwoordelijk was voor zijn moord)
De nabestaanden van de doden in de zaak NORD-OST en de belegering van de Beslan-school (2004) (het Europees Hof voor de Rechten van de Mens oordeelde dat de Russische autoriteiten het recht op leven van de gijzelaars hadden geschonden, waarschuwingen van inlichtingendiensten hadden genegeerd en dat de wapens willekeurig waren gebruikt bij een gijzelingsactie)
De familie van Anna Politkovskaya. Anna Politkovskaja was een Russische onderzoeksjournaliste die schreef over schendingen van de mensenrechten in Tsjetsjenië door Russische strijdkrachten en Tsjetsjeense rebellen.

Karinna4

Politkovskaja had kritiek op Poetin en zijn methodes tegen de Tsjetsjenen. In 2004 werd zij ernstig ziek door voedselvergiftiging na het drinken van thee tijdens een vlucht, waardoor zij de gijzelingscrisis in Beslan niet kon verslaan.

Politkovskaja kondigde in een interview op 5 oktober 2006 een komend verhaal aan, maar twee dagen later werd zij in Moskou doodgeschoten.

Moskalenko verklaarde dat het onderzoek naar de moord van meet af aan ondoeltreffend was geweest en legde de zaak daarom voor aan het Europees Hof voor de Rechten van de Mens.

Het arrest van het Europees Hof stelt Moskalenko in het gelijk: de Russische autoriteiten hebben geen adequate onderzoeksmaatregelen genomen om de persoon of personen te vinden die de opdracht tot de moord hadden gegeven. In 2021-22 nam Moskalenko deel aan de openbare zitting van deze politieke moordzaak voor het Volkstribunaal in Den Haag

In 2010 ontving zij de internationale mensenrechtenprijs Ludovic-Trarieux voor haar internationale erkenning als een van de moedigste mensenrechtenadvocaten en voor het winnen van belangrijke rechtszaken namens burgers wier rechten werden geschonden.

Een van de laatste zaken waaraan Moskalenko werkt, betreft foltering, verkrachting, afranseling, vernedering en intimidatie van gevangenen in Strafkolonie nr. 15 in Rusland.

Moskalenko zei dat de autoriteiten deze slachtoffers geen behoorlijke juridische beoordeling hebben gegeven en dat dit heeft bijgedragen tot de straffeloosheid van de werknemers van de strafkolonie.

Een andere uitdaging die nu moet worden aangegaan, is de terugtrekking van Rusland uit de Europese Raad, aangezien Rusland vanaf 16 september 2022 geen lid meer is van de Raad. Dit betekent ook dat het land niet langer gebonden is aan het Europees Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens. En kunnen dus geen zaken meer aangespannen worden tegen de Russische autoriteiten.

Moskalenko verklaarde: "de ernstigste gevolgen zijn voor de Russen, wier individuele rechten niet langer beschermd worden door internationale normen".

Moskalenko zetelt in het bestuur van het Media Legal Defence Initiative, een niet-gouvernementele organisatie die rechtsbijstand en rechtsbijstand verleent aan journalisten en onafhankelijke mediakanalen over de hele wereld.

Tenslotte werd Moskalenko eerder dit jaar door de Hoge Commissaris van de VN benoemd tot hoofd van de expertencommissie die de mensenrechten in Wit-Rusland moet monitoren.