De organisatie Zochrot werd begin 2002 opgericht in Israël en heeft als belangrijkste doelstelling om het Joods-Israëlische volk de kennis van de Palestijnse Nakba (Arabisch voor catastrofe) bij te brengen. De Nakba ligt immers aan de basis van de permanente spanning, het blijvende conflict tussen Palestijnen en het Joods – Israëlische volk.

Bewustwording en erkenning van de Nakba door Joods-Israëlische volk, en het opnemen van verantwoordelijkheid voor deze tragedie zijn voor Zochrot essentieel voor het beëindigen van de strijd en het starten van een proces van verzoening tussen de mensen van Palestina –Israël.

De Nakba

Palestina was tot 1948 een Brits mandaatgebied, waar al jaren onlusten waren tussen de Arabische en Joodse bevolking. Toen de Britse regering besloot om haar mandaat in Palestina te beëindigen in 1948, legde ze voorafgaand aan het vertrek, omwille van deze onlusten, de toekomst van Palestina voor aan de Verenigde Naties. De VN besloten in resolutie 181 dat Palestina zou opgedeeld worden in een Joodse en Palestijnse staat. Deze resolutie is door de Arabische bevolking nooit aanvaard. Toen de Britten in mei 1948 hun mandaat over Palestina beëindigden, brak een echte oorlog uit. De Joodse leiding riep de staat Israël uit en legers uit Arabische buurlanden trokken het gebied binnen. Na de wapenstilstand was de Nakba, de catastrofe (zoals de Arabische bevolking van Palestina de voor hen negatieve afloop van de Arabisch – Israëlische oorlog van 1948 noemen) een realiteit: vernietiging van de dorpen en steden, moord, uitzetting, verwijdering van de Palestijnse cultuur. Drie kwart miljoen Palestijnen waren vluchteling geworden, verdreven door Joodse troepen of gevlucht voor het geweld. Van de 850.000 Arabieren die binnen de grenzen van de nieuwe Joodse staat woonden konden 160.000 in het gebied blijven wonen. Ongeveer 400 ontruimde Arabische dorpen en stadjes werden verwoest of met Joodse Israëli bevolkt.

Het Joodse volk in Israël, of in ieder geval de meesten van hen, leven in totale onwetendheid of zelfs ontkenning van de Palestijnse ramp, de Nakba die in 1948, plaatsvond. De Nakba heeft geen plaats in de taal, het landschap, het milieu, en het collectieve Joodse geheugen in Israël.

Wie door Israël reist vindt wegwijzers, monumenten en gedenktekens die Joods – Israëlische gebeurtenissen tot meer dan 2000 jaar geleden levendig houden. Palestijnse gedenktekens zijn nergens te bekennen. Daarenboven worden ernstige pogingen ondernomen om wat zich in 1948 in Palestina afspeelde uit het collectieve geheugen te wissen, en uit het landschap te verwijderen. Op school leren Israëlische jongeren dat de Joden naar Israël kwamen om de woestijn om te zetten in een bloeiend land, want zij waren "een volk zonder land" dat terugkeerde naar "een land zonder volk".

De werking van Zochrot

Zochrot is een NGO die zich als doel heeft gesteld om de Palestijnse Nakba te introduceren bij de Israëlisch - joodse bevolking. Zochrot wil dat de Nakba ook haar plaats krijgt in de Hebreeuwse taal, in het Israëlische landschap. Zo wil Zochrot een alternatief promoten voor de heersende zionistiche herinnering, het zionistische geheugen. De Nakba is inderdaad de catastrofe voor het Palestijnse volk, maar het is zeer zeker ook een stuk geschiedenis van de Joden die in Israël leven en die omdat zij het conflict in 1948 wonnen, genieten van de privileges.

Zochrot onderneemt heel wat verschillende acties om dit doel te bereiken. De meest unieke activiteit is allicht de organisatie van rondleidingen voor gemengde groepen van Joden en Arabieren aan Palestijnse dorpen die in 1948 werden verwoest. Tijdens deze rondleidingen worden tekens neergezet die herinneren aan verschillende sites in de verwoeste dorpen. Vluchtelingen (en hun familie) geven uitleg bij de dorpsgeschiedenis en er wordt zoveel mogelijk blootgelegd van de ruines. Zo wil Zochrot de deelnemers een zo goed mogelijk beeld geven van hoe de dorpen eruitzagen en hoe het was om in zo'n dorp te leven. Uiteraard zijn deze rondleidingen belangrijk om het geschiedkundig en collectieve geheugen van het land te wijzigen.

Deze rondleidingen hebben uiteraard een andere betekenis voor Palestijnen en Joden. Voor de Palestijnen is het een reis terug in de tijd naar de plaats waar ze vroeger woonden. Voor de joodse deelnemers onthullen deze rondleidingen herinneringen die aan het zicht zijn onttrokken en die heel vaak strijdig zijn met de gekende zionistische geschiedenis van de plek.

Voor iedere rondleiding creëert Zochrot een brochure, een booklet, waarin aandacht besteed wordt aan het leerproces dat Zochrot aan het ontwikkelen is, waarin getuigenissen van vluchtelingen zijn opgenomen, foto's van het dorp en historische duiding.

Het is de ambitie van Zochrot om de Nakba een plaats te geven in de Hebreeuwse taal, er voor te zorgen dat er over de Nakba wordt gesproken en geschreven in het Hebreeuws. Om dit doel te bereiken werd een Hebreeuwse website gecreëerd die een database bevat van alle Palestijnse dorpen die sinds 1948 zijn vernietigd en tevens de namen van de Israëlische plaatsen die op de ruines van deze dorpen werden gebouwd. Daarnaast bevat de website kaarten en gedetailleerde informatie van deze verwoeste dorpen. Zo sluisde Zochrot de Palestijnse Nakba binnen in de virtuele ruimte van de Hebreeuws sprekende Israëli.

Zochrot organiseert workshops en lezingen voor groepen van studenten, docenten, sociale activisten, enzovoort, die willen leren over de Nakba. Deze bijeenkomsten geven aanleiding tot vele verschillende reacties bij de deelnemers: de behoefte aan accurate informatie, woede over de eigen onwetendheid, ontkenning, en onbegrip.
De kennis en de waarden van de deelnemers worden bij deze ontmoetingen op de proef gesteld.

Zochrot organiseert ontmoetingen tussen Palestijnse vluchtelingen en de Israëli's die nu op hun land wonen. Tijdens deze ontmoetingen worden de verschillende verhalen van 1948 gedeeld en worden pogingen ondernomen om ruimte te creëren waar de behoeften van beide zijden samen kunnen komen.

Zochrot heeft een ongebruikelijke naam, die in het Hebreeuws "herinneren" betekent maar dan in de vrouwelijke vorm. Zochrot en niet de mannelijke, Zochrim. De mannelijke vorm van herinneren, zoals gebuikt in het zionistische discours, is gewelddadig en nationalistisch. Zochrot beoogt een andere vorm van herinnering, een alternatieve vorm die het mogelijk moet maken om uitdrukking te geven aan die herinneringen die vaak verzwegen worden. Daarnaast Zochrot doet een poging om een ruimte voor het geheugen van vrouwen in de Palestijnse Nakba te creëren. De naam "Zochrot" verwijst naar dit alles.

Voor Zochrot is het belangrijk dat Joden leren wat de Nakba is, waar het voor staat, maar het moet verder gaan dan enkel het weten. De Nakba is niet het verhaal van een ander volk dat ergens anders plaats vond, het is een verhaal waar Israëlische Joden verantwoordelijk voor zijn. Ze moeten zich verantwoordelijk voelen voor wat gebeurde, erkennen dat deze tragedie plaats vond, erkennen van het individuele en collectieve recht op terugkeer van alle vluchtelingen die werden verdreven. Zochrot pleit voor de uitvoering van dit recht, door het land terug te geven, door het betalen van een schadevergoeding of een reële terugkeer te bewerkstelligen. Zo kan het leren over de Nakba een opstap zijn naar verzoening.

Uiteraard is deze positie ingewikkeld voor Israëlische Joden. Het is moeilijk voor hen om het beeld van Israël als een Joodse en democratische staat op te geven, een beeld dat bedreigd kan worden mocht Israël ervoor kiezen om het recht op terugkeer toe te staan. Het demografische evenwicht zou in Israël veranderen en de Israëlische staat zou niet in zijn huidige vorm blijven bestaan .

Zochrot is er van overtuigd dat in deze nieuwe staat het leven beter zal zijn voor zowel de Palestijnse als Israëlische inwoners.

Meer informatie: http://zochrot.org/en