Jemen

Jemen ligt  op het Arabisch schiereiland in Zuidwest-Azië en grenst in het zuiden aan de Arabische Zee en de Golf van Aden, in het westen aan de Rode Zee. Buurlanden zijn Oman en Saoudi Aabië. Jemen heeft maritieme grenzen met Eritrea, Djibouti en Somalië. Het afgelegen eiland Socotra, dat ongeveer 350 kilometer naar het zuiden voor de kust van Oost-Afrika ligt, behoort tevens tot Jemen. Het land telt 21 provincies. Er wonen ongeveer 28 miljoen inwoners (schatting). Het land is met een oppervlakte van 527.968 km2 zowat 17 keer zo groot als België en heeft een bevolkingsdichtheid van 45 inwoners per m2. Het land heeft geen permanente rivieren, maar een groot aantal wadi's, met tussenpozen droge rivierbeddingen 

Geschiedenis

Tot aan de 19e eeuw werd Jemen eeuwenlang geregeerd door imams en was het uitgegroeid tot een welvarend land met belangrijke handelssteden als Sana’a en Aden. Rond 1830 namen de oprukkende Ottomanen het noordelijke deel van Jemen in bezit, terwijl de Britten vanaf 1832 Aden en het omliggende gebied in het zuiden van Jemen veroverden.

Strijd tussen 1904 en 1918

De Britten en Ottomanen vochten bijna zeventig jaar lang over het grondgebied in Jemen, omwille van de strategische ligging met oog op de handel met de koloniale gebieden in Azië en de controle over de Rode Zee. Beide landen probeerden dan ook elkaars grondgebied in te nemen, hoewel dit niet leidde tot zeer grote verschuivingen. Uiteindelijk maakten beide machten in 1904 afspraken over de grenzen tussen Noord- en Zuid-Jemen. Het Ottomaanse Rijk viel na de Eerste WOI uiteen, maar de Britten wisten het gebied niet in handen te krijgen omdat imam Yahya de macht greep in het onafhankelijke Noord-Jemen.

Interne onrust in zowel het Noorden en Zuiden

In Noord-Jemen behield de imam tot aan 1962 zijn macht. In dat jaar begonnen Arabische nationalisten met een poging de imam te verdrijven en een republiek te stichten, een poging die steun kreeg van Egypte. Als reactie kwamen ook de royalisten, met hulp van Saoedi-Arabië, in opstand, waardoor een burgeroorlog begon die bijna tien jaar zou duren. De imam wist uiteindelijk zijn macht te behouden.

In Zuid-Jemen kregen ook de Britten met steeds meer tegenstand te maken, vooral vanuit communistische hoek. In 1967 verlieten de Britten het land en in 1970 riep de Marxistische Partij van het land de Democratische Volksrepubliek Jemen uit.

De relatie tussen Noord- en Zuid-Jemen bleef slecht omwille van de politieke tegenstellingen.

Onderlinge strijd en hereniging van Jemen

Het is nooit tot een echte oorlog gekomen tussen Noord- en Zuid, al bleef de spanning wel aanwezig tot met de hulp van de buurlanden de relaties verbeterden en er in 1988 een akkoord tot stand kwam over onder meer gezamenlijke oliewinning. Toen de Sovjet-Unie in 1990 uiteenviel, en Zuid-Jemen zo een belangrijke bondgenoot en geldschieter verloor, begon een nieuw tijdperk.

Noord en Zuid werden in 1990 herenigd tot de Republiek Jemen, die onder leiding kwam van Ali Abdullah Saleh. Van 1991 tot 1994 kende het land een  burgeroorlog, waarna Saleh de GPC-leden , leden van de General People’s Congress, de partij die Saleh zelf oprichtte,  bevoorrechte functies gaf.

In 1999 waren de eerste vrije verkiezingen.

De recente geschiedenis van Jemen wordt gedomineerd door het conflict in Sa'dah (stad en provincie in het Noord-Westen van Jemen). In juni 2004 kwam de zaiditische leider al-Houthi er in opstand tegen de Jemenitische regering, naar eigen zeggen om de bevolking te beschermen tegen discriminatie en agressie van de regering. Volgens Saleh om de regering omver te werpen en sjiitische religieuze wetten in te voeren. Het Zaidistisme is de Jemenitische interpretatie van de sjiitische islam (Zaidistische slogan: “God is Groot. Dood aan Amerika. Dood aan Israël. Verdoemenis aan de Joden. Overwinning aan de islam”)

In augustus 2009 startte de Jemenitische regering een tegenoffensief om de rebellen te verdrijven. Volgens de zaïdieten wordt de Jemenitische overheid hierin gesteund door onder andere Saoedi-Arabië en de Verenigde Staten. De Jemenitische overheid beschuldigt Iran er dan weer steun te verlenen aan de rebellen. Naar schatting heeft het conflict, dat zich uitgebreid heeft naar de omliggende gouvernementen, al zo'n 7000 mensen het leven gekost.

Net zoals in andere landen breekt in Jemen in 2011 ook de Arabische lente uit. Dit leidde in het land tot protesten die zich aanvankelijk tegen de slechte economische situatie maar later ook tegen president Saleh richtten. Na bemiddeling van de GCC (De Samenwerkingsraad van de Arabische Golfstaten) en lang tegenstribbelen trad Saleh uiteindelijk toch af op 27 februari 2012. De centrale regering was echter hierdoor zeer verzwakt waardoor de toestand escaleerde tot een burgeroorlog waarbij meerdere partijen betrokken zijn.

• De nieuwe regering van president Abd Rabbuh Mansur Al-Hadi die aan de macht kwam na presidentsverkiezingen waar hij als enige aan mee mocht doen waardoor hij 99,80% van de stemmen kreeg. Deze regering wordt als legitieme regering erkend door de meeste landen en geniet de steun van de VS en een aantal Arabische landen

• De Ansar Allah, in de volksmond bekend als de Houthi's, een sji'itische rebellengroepering die al sinds 1994 tegen de regering rebelleerde en sindsdien grote delen van voormalig Noord-Jemen heeft bezet. Deze beweging geniet de steun van het eveneens sji'itische Iran. Zij bezetten in 2014 Sa'na en verklaarden een nieuwe regering te willen vormen, waarop president Hadi naar Aden uitweek

• Aanhangers van de verdreven president Saleh, die soms met de Houthi's samenwerken;

• De Al-Hirak- of Zuidelijke Beweging, een separatistische beweging die van Zuid-Jemen terug een autonome staat wil maken.

• De salafistisch-jihadistische bewegingen Ansar al-Sharia en Al Qaida 

• Salafistisch-jihadistische groeperingen die trouw hebben gezworen aan de IS

 Jemen en Gendergelijkheid

Yemen bengelt internationaal helemaal onderaan de ladder inzake gendergelijkheid. De situatie die in 2014 al desastreus was, werd er met de escalatie van het geweld in 2014 en het uitbreken van de burgeroorlog in 2015 alleen nog maar slechter op. Het totale ontbreken van gelijkheid tussen mannen en vrouwen leidt tot de totale afwezigheid van vrouwen in de discussie over het stoppen van de burgeroorlog in het land, niettegenstaande zij buiten alle proportie geraakt worden door de oorlog.

Humanitaire crisis in 2017-2019

24 miljoen mensen of bijna 80% van de bevolking van Yemen is sedert begin dit jaar afhankelijk van één of andere vorm van humanitaire hulp nodig. Dit is een toename van 2 miljoen mensen of 10% in slechts 12 maanden tijd. Het heeft bijgedragen tot een bijna totale ineenstorting van de Jemenitische economie, conflicten in het hele land, schendingen van het internationaal recht, alsmede toenemende vernieling van civiele infrastructuur, met name scholen en ziekenhuizen, en ontzegging van de toegang tot basisvoorzieningen. Dit draagt dan weer bij tot de dood door vermijdbare ziekten en een aanzienlijke toename van het aantal ontheemde gezinnen en van gender gerelateerd geweld.

In totaal zijn begin 2019 15,9 miljoen mensen, bijna 50% van de bevolking, ernstig met voedselonzekerheid bedreigd, ondanks de lopende humanitaire voedselhulp. Een kwart miljoen mensen leven in hongersnoodachtige omstandigheden. 7 miljoen mensen zijn ondervoed, waaronder bijna 2 miljoen kinderen. Dit betekent dat 1 op 5 kinderen ondervoed is. Meer dan 1 miljoen zwangere en zogende vrouwen zijn ondervoed. 400.000 kinderen onder de vijf jaar lijden aan ernstige acute ondervoeding en naar schatting 85.000 kinderen zijn al sinds het begin van het conflict gestorven aan ondervoeding of andere behandelbare ziekten. Het aantal binnenlandse ontheemden heeft 3,3 miljoen bereikt, waarvan 76% vrouwen en kinderen, en dit aantal zal naar verwachting stijgen tot 3,9 miljoen in 2019.

16 miljoen mensen hebben behoefte aan WASH (water, sanitation, hygiene)-hulp en basisgezondheidszorg. Het gebrek aan proper en  drinkbaar water leidde tot het uitbreken van Cholera in het land.

4,1 miljoen kinderen gaan niet meer naar school of hebben hulp nodig op het gebied van onderwijs. 3 miljoen Jemenitische vrouwen en meisjes lopen het risico op gender gerelateerd geweld en het aantal gedwongen en vroegtijdige huwelijken van meisjes is sinds 2015 verdrievoudigd.

Het ‘Women Solidarity Network’ Yemen.

Jemen was al voor de oorlog een land dat neerbuigend keek naar de rechten van de vrouw. Geweld tegen  vouwen was opgenomen in de wetgeving, in de dienstverlening, op het vlak van sociale rechtvaardigheid, voogdijschap. Met de oorlog is alles nog veel slechter geworden. Vrouwen die een bepaalde regio willen verlaten omwille van medische evacuatie, kunnen dit niet omdat ze de toestemming nodig hebben van de strijdende partijen, vrouwen worden sneller geconfronteerd met hongersnood omdat zij als laatsten eten, dit is gebruikelijk in Jemen.

250 vrouwen uit Jemen en uit het buitenland kwamen samen in 2016 samen om het Solidariteitsnetwerk van en voor vrouwen op te richten, om samen te werken rond de bescherming van vrouwen tegen het geweld, om samen aandacht te vragen voor vrouwenrechten, en bij te dragen vredesopbouw.

Waar mogelijk wil het netwerk de internationale gemeenschap informeren over de crisissituatie in hun land, en dit tot op het hoogste echelon. Zo sprak één van de oprichters van het netwerk Muna Luqman de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties toe en getuigde er over de gruwelijkheden die in de stad Taiz, de derde grootste stad van het land, plaatsvinden.

“ Ik ben een overlevende van de alles vernietigende oorlog in Jemen. Ik woon in Taiz, de derde grootste stad van het land. Ik kan me het vliegtuigbombardement, de willekeurige beschieting, de bezetting en gruwelijkheden waar alle partijen in het conflict deelachtig aan waren levendig voor de geest halen terwijl ze het internationaal humanitair recht negeerden. Mijn eigen huis in Taiz is gedeeltelijk vernield door een luchtaanval die door de Saoedi’s werd gehouden met de bedoeling om een school te treffen die door de Houthi’s werd gebruikt als een militair magazijn en als gevangenis”

Het netwerk werkt aan de verdediging van vrouwen die als mensenrechtenactivisten actief zijn. Zo zet het netwerk zich in om vrouwen die omwille van hun strijd voor vrouwenrechten zomaar worden opgepakt en gevangen gehouden. Zo roept het netwerk de Houthi’s bijvoorbeeld op om de doodstraf onmiddellijk op te zeggen voor Asmaa Al-Omaisi en haar onmiddellijk vrij te laten. Asmaa is 23 jaar en moeder van 2 kinderen. Zij is op willekeurige basis gearresteerd, misbruikt en wordt zonder proces gevangen gehouden.

Ze evacueren families, gezinnen van bij de frontlinies, de gevarenzones, bieden humanitaire hulp (vooral voeding, water,… ). Het netwerk dringt aan op de betrokkenheid van vrouwen bij onderhandelingen om tot een oplossing van het conflict te komen en lokale vredesbemiddeling. Het netwerk verzet zich hevig tegen het rekruteren van kinderen voor de strijdkrachten. In de oorlog in Jemen worden immers ook kinderen ingezet als kindsoldaten en ijvert voor de vrijlating van mensen die willekeurig gevangen werden genomen.

Ruim honderd mensen die ontvoerd werden, stierven inmiddels ten gevolge van marteling in Houthi gevangenissen en gevangenissen van militaire en veiligheidsgroeperingen in Aden

Het solidariteitsnetwerk is zich er van bewust dat het enige dat ze kunnen er in bestaat iedereen te helpen die je kan. Vrouwen moeten instaan voor elkaar, moeten elkaar helpen, vanuit solidariteit met elkaar moeten wij elkaar helpen.

“De kracht van de vrouwen zit immers in onze onderlinge solidariteit”

Maar er is meer dan hulp bieden, het solidariteitsnetwerk wil ook meebouwen aan de toekomst van het land.  Met hun “Changes Ahead -Yemeni Women Map the road to Peace” doorbreekt het netwerk de stilte en beschrijven zij, gesterkt door resolutie 1325 van de Verenigde Naties, hoe vrouwen en vrouwenorganisaties betrokken moeten worden bij de Vredesonderhandelingen in Jemen. Hun afwezigheid zorgt er net voor dat de eisen van vrouwen niet gehoord worden. In hun publicatie beschrijven de organisaties dan ook een aantal ernstige gebreken met betrekking tot de rechten van de vrouw, seksueel geweld en de deelname van vrouwen aan het politieke en openbare leven in Yemen. Daarnaast doen ze ook tal van voorstellen om tegemoet te komen aan deze tekortkomingen met als doel de gender gerelateerde discriminatie van de vrouwen in Yemen weg te werken.

Meer informatie: https://reliefweb.int/report/yemen/changes-ahead-yemeni-women-map-road-peace
Download: Yemeni Women Map - the road to Peace